Volgens de Franse centrale bank krimpt de Franse economie in het laatste kwartaal van dit jaar naar verwachting met 0,1 procent. Met deze uitkomst zou de op een na grootste economie van de eurozone in een recessie zijn beland. Van een recessie wordt gesproken als het bruto binnenlands product minstens twee kwartalen op rij afneemt.

De Franse economie vertoonde in de eerste twee kwartalen van dit jaar groei noch krimp. Voor heel 2012 wordt echter nog steeds uit gegaan van een groei van 0,3 procent. ...

De Zwitserse arts Henriod uit het dorpje Couvet maakt eind 18e eeuw een drankje van anijs, venkel en hysop, dat helpt om maagpijnen te verlichten. Een zekere Majoor Dubied koopt vervolgens het recept samen met zijn schoonzoon Henri-Louis Pernod, die in 1797 het drankje op de markt bracht. De sterk alcoholische drank (60 to 70%) wordt absint genoemd. La fée verte, of de Groene Fee, is al snel het modieuze en verslavende drankje dat de bloeiende Parijse kunstenaarswereld in de 19e eeuw inspiratie geeft. Vincent van Gogh zou onder invloed van absint, dat een licht hallucinerende werking kan hebben, zijn oor hebben afgesneden. Absint krijgt een slechte reputatie en wordt meer gezien als een gevaar voor de maatschappij. In 1907 vindt een grote demonstratie plaats onder het motto “iedereen vóór wijn, allen tegen absint”. In 1910 wordt de drank verboden in Zwitserland, in 1915 in Frankrijk en later ook in andere landen. Absintproducenten gaan naarstig op zoek naar vervangende dranken en in 1932 vindt Paul Ricard pastis uit, dat al snel een groot succes kent. Sinds een paar jaar is in veel Europese landen het verbod op absint opgeheven. Voorwaarde is wel dat de dosis thujon (de hallucinerende stof) beperkt blijft tot een maximaal 35mg per liter (EU-norm). In Frankrijk is de verkoop van dranken die absint heten nog steeds verboden, maar productie en export is wel toegestaan.

Absint smaakt vooral naar alcohol en, zodra u de smaak eenmaal gewend bent, ook nog naar alsem, anijs, drop, venkel en koriander. Het drinken van absint is een tijdrovend en secuur ritueel. U neemt een karaf ijskoud water, een speciaal lepeltje met gaatjes, één of twee suikerklontjes en een glas absint. Druppeltje voor druppeltje giet u het water over het suikerklontje, dat op het lepeltje boven het glas hangt. Op die manier komt het aroma van de anijs en de venkel vrij. Als de suiker gesmolten is, kunt u naar smaak water toevoegen. En dan: ad fundum! ...

Ch’ti is de benaming voor inwoners van de regio Frans Vlaanderen die grenst aan Belgisch Vlaanderen. Het is een willekeurige benaming die niet echt gebaseerd is op antropologische criteria. Het woord ch’ti of ch’timi zou in de Eerste Wereldoorlog uitgevonden zijn door de poilus, de Franse soldaten die naar het slagveld in Noord-Frankrijk gestuurd werden maar daar niet vandaan kwamen. Zij verstonden de lokale inwoners maar moeilijk. Het woord Ch’ti kwam voort uit de dialoog: “Chést ti? – Ch’est mi” oftewel “Ben jij dat? – Ja dat ben ik”.

Mijnwerkers en fabriekswerkers gebruikten de term daarna als geuzennaam.

Het dialect van de Ch’ti heet Cht’mi, een Gallo-Romeinse taal waarvan de officiële naam Picard is. De Ch’ti spreken de c uit als sj en zeggen mi in plaats van moi en ti in plaats van toi.

In het voorjaar van 2008 was de Franstalige wereld in de ban van de film Bienvenue chez les Ch’tis van en met de acteur Dany Boon. Met een voor Franse begrippen bescheiden budget van elf miljoen euro, trok de redelijk saaie komedie in korte tijd 20,3 miljoen bezoekers, net niet genoeg om Titanic te verslaan als best bezochte film ooit. De totale opbrengst van de speelfilm zou uit kunnen komen op het duizelingwekkende bedrag van een kwart miljard euro (ter vergelijking: het budget van alle Nederlandse speelfilms samen bedroeg in 2007 nog geen 60 miljoen euro en de opbrengst iets meer dan 21 miljoen euro). Het verhaaltje is relatief simpel: een ambtenaar van La Poste wordt voor straf overgeplaatst vanuit het zonnige zuiden naar het koude noorden. Tegen verwachting in blijken de noorderlingen helemaal niet zo vreselijk als gedacht en bovendien is het er ook niet zo koud. Door de Ch’ti-rage zijn veel Fransen de regio Nord-Pas de Calais gaan bezoeken. ...

In plaats van te genieten van alle delicieuze gerechten uit de Franse keuken, knabbelt de wereld liever op een Frans wegwerpproduct: de Bic pen. De beroemde balpen werd eind jaren dertig uitgevonden door de Hongaar Laszlo Biro (1899-1985). Hij bedacht de sneldrogende inkt die via een balletje op het papier wordt overgebracht en verkocht zijn patent aan de Fransman Marcel Bich (afgekort tot ‘Bic’). Die brengt de wegwerppen Bic Cristal op de markt. Al snel wordt gevreesd dat de balpen het einde betekent van de schrijfkunst en pas vanaf 1965 mag de Bic op Franse scholen gebruikt worden. Daarmee valt het doek voor de ambachtelijke vulpen, terwijl het ook het begin is van het wereldwijde succes. Sinds 1950 zijn er honderd miljard Bic pennen verkocht. Bic maakt niet alleen wegwerpscheermesjes en –aanstekers, maar tevens surfplanken, kajaks en sinds 2008 mobiele telefoons. Het bedrijf is beursgenoteerd maar nog grotendeels in handen van de familie Bich.

Uit: de Francylopedie van Stephan de Vries. ...

Aan de zinc, staan, zitten of hangen is in Frankrijk onderdeel van een dagelijks ritueel: ’s ochtends voor een koffie, ’s avonds voor een pastis of een demi. In veel cafés, vooral in de grote steden, zijn consumpties aan de zinc een stuk goedkoper dan in de zaal of op een terras. De zinc is de bar die in veel cafés en restaurants te vinden is. In tegenstelling tot wat de naam doet vermoeden, bevat de zinc geen gram zink, maar een legering van 60% tin en 40% lood. In de Tweede Wereldoorlog zijn vele zincs omgesmolten door de Duitse bezetter om er granaten en vliegtuigonderdelen van te maken. Als een café nu nog een zinc heeft, dan is die vaak van koper, inox of zelfs van aluminium. Antoine Berc en Nectoux zijn de enige twee fabrikanten in de wereld die nog originele zincs maken. ...

Het balspel Pétanque gaat terug tot de oude Egyptenaren. Pétanque is niet hetzelfde als jeu de boules, de regels zijn namelijk anders. Jeu de boules wordt gespeeld rondom Lyon en in de bergen, terwijl de moderne vorm pétanque in 1907 in de lome hitte van de Provence bedacht is door Jules Le Noir. Geschat wordt dat 15 miljoen Fransen regelmatig een balletje opgooien. Onder hen zijn meer en meer jongeren, ook in de grote steden. Pétanque is ook internationaal bezig aan een gestage opmars: al zeventig landen hebben officiële pétanque-bonden en in Nederland zijn steeds meer steden met speciale boulodromes. In 2009 worden de Wereldkampioenschappen voor het eerst georganiseerd in Maastricht.

De spelregels

In principe kan pétanque op ieder terrein gespeeld worden, maar tijdens kampioenschappen is de minimale afmeting van de baan vier bij vijftien meter. Twee teams van maximaal drie personen hebben elk twee of drie ijzeren bollen met een diameter van minimaal 7,05 en maximaal 8 centimeter en een gewicht tussen de 650 en 800 gram. De but of cochonnet (=het varkentje), een klein houten of plastic balletje, wordt als eerste opgegooid. Door de bollen zo dicht mogelijk bij het kleine balletje te gooien, worden punten gescoord. Het doel van het spel is 13 punten te behalen. ...

De lunch is een Franse uitvinding en nog steeds een geliefd moment van de dag. Het woord komt van ‘disjejunare’ of ‘disjunare’ (Lat.), het onderbreken van het nachtelijke vasten. ‘Ontbijten’ betekent hetzelfde, namelijk ‘beginnen te bijten’. Het déjeuner was dus oorspronkelijk de eerste maaltijd van de dag. Nu wordt de lunch gebruikt rond 12 uur 30/13 uur. Franse restaurants zitten om die tijd propvol. Meestal trekt men er een uur voor uit, soms langer, afhankelijk van het gezelschap. Helaas komt het in Frankrijk steeds vaker voor dat men even snel een broodje naar binnen werkt.
Zakenrelaties worden snel en graag mee uit eten genomen. Tijdens de lunch praat u over van alles en nog wat, maar zeker niet over zaken. Geliefde gespreksonderwerpen aan tafel zijn vakanties, cultuur of het eten zelf. De lunch is dus bedoeld om elkaar beter te leren kennen en vertrouwen te winnen. Wordt u door een Fransman uitgenodigd om te lunchen, houd dan rekening met het feit dat u een warme maaltijd krijgt en niet binnen een kwartier weer buiten staat.

Het is nog steeds gebruikelijk dat families op zondag bij elkaar komen om uitgebreid te lunchen en te discussiëren over de gebeurtenissen van de afgelopen week. Aan het einde van de middag gaat iedereen enigszins rozig weer zijns weegs. De familiale lunchtraditie is mede de reden waarom de meeste restaurants in Frankrijk op zondag gesloten zijn.

Tot in de 18e eeuw was het dîner de hoofdmaaltijd die rond twaalf uur ’s middags geserveerd werd. Na de Franse Revolutie verschoof het diner echter naar het einde van de middag. De parlementsleden vergaderden van 13 tot 18 uur, terwijl de restaurants alleen eten serveerden tussen 15 en 18 uur. Men kon echter moeilijk de hele dag op een hongerige maag werken. Daarom begon in 1804 het fameuze Parijse Café Hardy, op nummer 20 aan de Boulevard des Italiens met het serveren van een tweede ontbijt rond elf uur ’s ochtends, het ‘second déjeuner’. Het bestond uit een behoorlijk prijzig buffet van koude en warme gerechte, zoals koteletten, worsten en gegrilde niertjes. Andere restaurants sprongen al snel in op de nieuwe mode. En zo werd het oorspronkelijke déjeuner het petit déjeuner, het huidige ontbijt. ...

(v., PROV.: bastide, ‘VERSTERKING, FORT OF BASTION’, VERBASTERD TOT bastille) ...

Wijn is onderdeel van de Franse identiteit. Zozeer zelfs dat wijn volgens koppige drinkers geen wijn is als hij niet uit Frankrijk komt. Maar het waren de Grieken die rond 600 v.C. de eerste wijnranken in Zuid-Frankrijk plaatsten. Onder de Romeinen ontwikkelt de wijnbouw zich vervolgens rondom de steden Narbonne en Béziers. Die laatste stad noemt zich ‘de wijnhoofdstad’. De Galliërs vonden de wijnvaten uit, waardoor de wijn makkelijk te transporteren werd. In de Middeleeuwen verbouwen vooral de kerken en kloosters wijn. Na de Revolutie gaan de kerkelijke eigendommen over in handen van particulieren die zich vervolgens massaal aan de wijnbouw wijden.

Tegenwoordig worden in Frankrijk op 774.120 hectare welgeteld 3022 verschillende wijnen verbouwd. De terroir, dat wil zeggen de grond en de ligging van de wijngaard, is van grote invloed op de smaak en de kwaliteit. Daarnaast spelen ook de druivensoort en uiteraard de competentie van de wijnmaker een rol. Vanaf het einde van de 20e eeuw richten wijnconsumenten hun ogen steeds meer op de concurrenten uit de ‘Nieuwe Wereld’, waar wijnen gemaakt worden die kunnen wedijveren met de beste Franse wijnen. Als antwoord daarop zijn de Franse boeren zich meer gaan richten op kwaliteit en minder op volume. De oppervlakte van het wijngebied loopt al jaren terug. Italië is sinds een aantal jaren ’s werelds grootste wijnproducent en ook Spanje zit Frankrijk qua volume als kwaliteit op de hielen. In 2007 had de Franse wijn met 31% het grootste aandeel in de in Nederland geïmporteerde wijnen. Maar ook hier zit de concurrentie niet stil: mede door de klimaatsverandering stijgt het aantal Nederlandse wijnboeren al jaren (68 in 2007). ...

In 1936 presenteert de apotheker Augustin Trigo Mirallès uit Valencia op de jaarbeurs van Marseille een verfrissende sinaasappeldrank met de naam Naranjina (Spaans voor kleine sinaasappel). De Fransman Léon Beton, eigenaar van sinaasappelbomen in Boufarik in Algerije, koopt het concept en vertaalt de naam in het Frans. Dat wordt Orangina. Het drankje liep goed in Algerije, maar door de Spaanse Burgeroorlog en vervolgens de Tweede Wereldoorlog duurde het tot 1951 voordat Orangina in Frankrijk werd geïntroduceerd. In het begin vinden caféhouders het karakteristieke bolle flesje maar onhandig en zien er niets in. De makers van Orangina volharden echter en in de jaren zestig is het al het op één na meest gedronken drankje van Frankrijk. Orangina heeft altijd opvallende reclamecampagnes gemaakt. In de jaren 1970 roept iedereen “Schud mij, schud mij”. Sinds 2006 is Orangina onderdeel van de OranginaSchweppes groep.

Zelf een Orangina maken kan ook. Het drankje heet dan een orangeade. Schenk verse jus d’orange in een groot glas, meng het met wat suiker, een beetje citroensap en al dan niet koolzuurhoudend bronwater en voilà! IJskoud serveren. ...

Legendes en mythen

Bretagne is één van de meest geliefde streken van de Fransen zelf en dat is zeker niet voor niets. Bretagne is niet alleen genieten van  grillige rotskusten en zonnige, uitgestrekte stranden, maar ook kennismaken met eeuwenoude legendes en mythen die in het mysterieuze Bretagne weer tot leven komen. ...

Il existe des personnes si rayonnantes,

si attentives, si aimables,

si chaleureuses, que vous savez

Immédiatement, en les voyant, qu’elles

vous font du bien; quand ells entrente

dans une pièce, c’est  comme si on y

apportait une lampe allumée.

Henry Ward Beecher (1813-1887) ...

Charles Aznavour, zoon van Armeense muzikanten die naar Parijs geëmigreerd waren, staat al op 9-jarige leeftijd op het podium. Op zijn twaalfde maakt hij zijn filmdebuut in La guerre des gosses.

Zijn zangcarrière begint hij in cafés en cabarets. Na de Tweede Wereldoorlog ontmoet hij de sterren Edith Piaf en Charles Trenet. Hij gaat met hen op tournee door de VS en Canada. Dit opent voor hem alle deuren in Amerika. Aznavour wordt een superster die over de hele wereld optreedt. In Parijs geeft hij regelmatig uitverkochte shows die wekenlang lopen en zo’n succes zijn dat hij in de beroemde zaal Olympia zelfs drie keer per dag optreedt. Zelfs nu, anno 2009, staat hij nog regelmatig op de planken.

Ondertussen blijft Aznavour ook nog verdienstelijk acteren, onder andere in de met een Gouden Palm bekroonde film Die Blechtrommel (1979) van Volker Schloendorff. Hij is zijn wortels nooit vergeten en heeft zich altijd ingezet voor Armenië en de erkenning van de genocide. Aznavour is tevens Unesco-ambassadeur.

In 1998 werd Azanavour door CNN en het weekblad Time gekozen tot Artiest van de eeuw en daarmee versloeg hij Elvis Presley, Bob Dylan en Frank Sinatra. Hij was de laatste jaren regelmatig op afscheidstournee, maar de krasse knar neemt met zijn karakteristieke huilerige stem nog steeds regelmatig nieuwe liedjes op. ...

Vrijheid, gelijkheid, broederschap

Dit is het devies van de Franse republiek dat op tal van officiële gebouwen staat geschreven. Vlak na de Revolutie worden de woorden liberté en égalité veel gebruikt in officiële documenten. Omdat een trio vaak spannender is, werd een nieuwe, derde term toegevoegd. In het begin is dat vaak justice of raison, soms sûreté of vertu, maar meer en meer fraternité. Vanaf 1793 is het liberté, égalité, fraternité, soms gevolgd door nog drie woorden: ou la mort, of de gladiolen. De zin wordt de officieuze slagzin van de kersverse Republiek.

Napoléon is echter niet zo gediend van de ideologie achter het devies en wil liever iets korters. Hij voert daarom het oxymoron liberté, ordre public in. Na de Revolutie van 1848 duiken de oorspronkelijke drie woorden weer op en krijgen zij zelfs een plek op de Franse vlag. Pas in 1890 wordt definitief gekozen om liberté, égalité, fraternité de slagzin van het merk Frankrijk te maken. En dat is het tot op de dag van vandaag, met uitzondering van een korte onderbreking ten tijde van het Vichy-bewind. Toen was de leus travail, famille, patrie (werk, familie, vaderland). ...

Cognac heeft twee betekenissen. Alleereerst staat het voor de gemeente ten noorden van Bordeaux, in het departement Charente. Het is het centrum van het gelijknamige wijngebied en halteplaats op de pelgrimsroute naar Santiago de Compostela.

Daarnaast is cognac natuurlijk de bekende Eau de vie (brandewijn), gemaakt van de druif Ugni Blanc (90%) aangevuld met de Folle Blanche, de Colombard en de Sémillion. Het cognacgebied is onderverdeeld in zes crus die ingedeeld zijn op basis van de bodemsoort en het klimaat.

De beste is de Grande Champagne, daarna volgen de Petite Champagne, de Borderies, de Fins Bois, de Bons Bois en de Bois Ordinaires. Behalve de origine, is ook de ouderdom van invloed op de kwaliteit. Die wordt op de fles aangeduid met één tot drie sterren en een van de volgende afkortingen: VO (Very Old), VOP (Very Old Pale), VOCB (Very Old Cognac Brandy), VSO (Very Superior Old), VSOP (Very Superior Old Pale), VVSOP (Very Very Superior Old Pale) en XO (Extra Old). Daarna komen nog de Vieille Réserve, de Grande Réserve, de Royal en de Napoleón, die minimaal zes jaar oud zijn. Hoe ouder de cognac, hoe zachter en donkerder van kleur. Tegenwoordig domineren een paar grote merken de markt, zoals Martell, Hennessy, Rémy Martin en Courvoisier. De Fransen zelf drinken nauwelijks cognac; meer dan 95% van de cognacproductie wordt geëxporteerd.

De vreemde gewoonte om het cognacglas te verwarmen is moorddadig voor de drank, omdat alle smaak verdampt. Neem het glas ook niet te lang in de hand, want ook daarmee verwarmt u de drank te veel. De ideale temperatuur van cognac is 18°C. ...

Het bidet is een eigenaardig fonteintje in Franse en Zuid-Europese badkamers, waarvan veel buitenlanders zich vertwijfeld afvragen waar het toe dient. Het is geen badje voor kleine kinderen, het is ook niet bedoeld om voeten te wassen en het is evenmin een bloembak. Het bidet is bedoeld om de intieme delen te reinigen en stamt uit de tijd dat echte badkamers nog niet bestonden. Het meubelstuk schijnt uitgevonden te zijn door Marc-Antoine Jacoud en wordt voor het eerst genoemd in de kasboeken van Madame de Pompadour (1721-1764). De eerste bidets waren mobiel en pasten goed bij de libertijnse gebruiken in die dagen.

In de VS en Groot-Brittannië wordt het bidet geassocieerd met prostituees en is het voorwerp taboe. Daarentegen kent men in Japan sinds eind jaren ’80 wc’s met een ingebouwd bidet, de washlets, die nu in de meerderheid van de huishoudens te vinden zijn. In Frankrijk echter, de bakermat van het bidet, is het curieuze badkamermeubel bezig aan een roemloze aftocht.

Toch is er een nieuwe opmars gaande van wc’s met ingebouwd fonteintje oftwel de wc met de discrete bidet functie. Volgens de grote fabrikanten zal over enkele jaren in menig huishouden dit opnieuw uitgevonden bidet te vinden zijn. We zijn benieuwd! ...

De afkorting AOC staat voor, Appellation d’origine controlée, ‘Benaming van gecontroleerde herkomst’. Een AOC  is een garantie dat een voedingsmiddel uit een bepaalde streek of gemeente komt en dat het product gemaakt is volgens nauwkeurig omschreven productiemethoden. Het is geen merknaam en een AOC zegt ook niet perse iets over de kwaliteit. Een AOC biedt vooral juridische bescherming tegen nagemaakte producten. Het heeft ook een marketingwaarde: consumenten zullen sneller geneigd zijn een AOC-product te kopen dan een AOC-loze concurrent, ook al is die laatste wellicht beter.

De AOC bestaat sinds 1905 en was in eerste instantie bedoeld om de wijnboeren te helpen die door de schimmelziekte phylloxera (druifluis) hun wijngaarden verloren hadden. De AOC moest hen beschermen tegen namaak en slechte wijnen. Nog steeds betreffen de meeste AOC’s wijnen, maar er zijn ook AOC’s voor dranken, kazen, vleeswaren, olijfolie, fruit en groenten, zuivelproducten, enzovoorts. In totaal zijn er nu 472 AOC’s voor wijnen, 47 AOC’s voor zuivelproducten en 39 AOC’s voor de overige voedingswaren. De lijst met AOC’s wordt regelmatig herzien en uitgebreid. Sinds 1992 vindt de bescherming plaats op Europees niveau onder de naam AOP (Appellation d’origine protégée).  Andere landen met een AOC zijn onder andere Duitsland (QbA), Italië (DOC) en Spanje (DO).  Andere beschermingen zijn ook mogelijk zoals IGP (Indication Géographique Protégée) en AB (Agriculture biologique). Het Institut national de l’origine et de la qualité  is belast met de controle op AOC producten.

Uit: de Francyclopedie, Stefan de Vries. ...