donderdag 5 juli 2012
(v., PROV.: bastide, ‘VERSTERKING, FORT OF BASTION’, VERBASTERD TOT bastille)
(1) De Bastille was onderdeel van de 14e eeuwse stadsmuur van Parijs en fungeerde als de relatief comfortabele staatsgevangenis aan de rand van de stad. Onder Lodewijk de 16e is de Bastille vooral symbool van de Koninklijke macht en van de willekeur bij het opsluiten van gevangenen.
Het is al enkele weken onrustig in de stad als Lodewijk de 16e op 12 juli 1789 de populaire voorstander van meer burgerrechten Jacques Necker (1732-1804) ontslaat. Het volk is furieus. Op de ochtend van 14 juli trekken ongeveer duizend demonstranten naar de Bastille. Een delegatie onderhandelt met de gevangenisdirecteur. Dat heeft aan het einde van de middag tot niets geleid. Een menigte forceert de poort en stormt naar binnen; daarbij vallen honderd doden. Er zitten die dag zeven gevangenen in de Bastille: vier vervalsers, twee psychiatrische patiënten en een pleger van seksuele misdrijven die gevangen zit op verzoek van zijn familie. Geïnformeerd over de bestorming schrijft de koning in Versailles ’s avonds in zijn dagboek slechts één woord; ‘Rien’, niets. Of hij heeft geen vermoeden van de ingrijpende gevolgen die de val van de Bastille zal krijgen of hij begrijpt het juist heel goed.
De Bastille stond bekend om het goede eten dat er geserveerd werd. Het menu veranderde iedere dag en sommige gevangenen hadden het recht om zelf eten te laten bezorgen. Eén van de ‘gekken’ die bevrijd werden, had in zijn cel zestig flessen wijn, dertig flessen bier en vier flessen eau de vie. Markies de Sade schreef in een van zijn brieven dat hij er zo vet was geworden dat hij nauwelijks nog kon bewegen. Omdat hij voorbijgangers had uitgescholden werd De Sade tien dagen voor de bestorming overgeplaatst naar een gekkenhuis.
In 1790 wordt de Bastille met de grond gelijkgemaakt en uit de stenen worden maquettes van de gevangenis gemaakt en door het hele land verspreid. De overige stenen dienen voor de aanleg van de Pont de la Concorde. Het begrip ‘les bastilles’ (zonder hoofdletter) staat nu voor allerlei soorten conventies, tradities of (figuurlijke) bastions die het beste kunnen verdwijnen.
(2)Place de la – Groot plein aan de rand van het centrum van Parijs. In het midden staat een gedenkzuil ter nagedachtenis aan de slachtoffers van een andere opstand, de driedaagse revolutie van juli 1830. Tegenwoordig is het plein vaak het begin- of eindpunt van massale demonstraties of feestelijke bijeenkomsten. De wijk rondom het plein is een populaire uitgaansbuurt vol galeries, restaurants en nachtclubs.
(3) Opéra de la – Modern operagebouw ontworpen door Carlos Ott. De Opéra de la Bastille werd geopend op 14 juli 1989 en was onderdeel van de serie van de Grands Travaux van de megalomane president Mitterand. Door een operagebouw in een volkswijk te plaatsen hoopte men ook het volk eindelijk over de drempel zou durven komen. Tevergeefs. Alleen de elite weet de weg naar de Opéra te vinden. De buitenkant van het gebouw is verontrustend snel afgetakeld. Het grijze gebouw staat er nu wat treurig bij op het plein, omwikkeld met netten om te voorkomen dat brokstukken op het voorbijrazende publiek vallen.
(4)-Day. Engelse benaming voor Frankrijks nationale feestdag, 14 juli.
Uit: de Francyclopedie van Stefan de Vries.